Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası‘nın (TCMB) konkordato ilan eden firmalar üzerine yaptığı çalışma, piyasadaki gerçek tablo ile örtüşmedi.
Merkez Bankası’nın konkordato ilan eden firmalarla ilgili çalışması, bu firmaların piyasa üzerindeki tesirinin düşük olduğunu savunsa da alacaklılar ve tedarikçiler hesaba katıldığında bu tesirin tam olarak ölçülmedi.
2024’te konkordato ilan eden firmaların sayısı evvelki yıllara kıyasla rekor düzeylere ulaştı. Sıkı para siyaseti ve kredi kısıtlamaları nedeniyle nakit akışı zorlaşırken, ekonomik kırılganlık artmaya devam ediyor.
Hukukçu Mustafa Zafer, konkordato fırtınasını tane tane bilgilerle şöyle anlattı:
Merkez Bankası tarafından 30 Eylül’de kaleme alınan konkordato taleplerinin finansal şartlarla alakasının incelendiği yazıda; firmaların finansal göstergeleri, 2024 yılında konkordato ilan eden birtakım firmaların 2023 yılı birinci 6 ayına ait çeşitli risk göstergeleri dikkate alınarak bir yazı ele alınmıştır.
Söz konusu yazı incelendiğinde firmaların toplam nakdi ticari kredi bakiyesinin yüzde 0,38’ini, toplam istihdamın 0,07’sini, tedarikçiler üzerindeki nakdi ticari kredi bakiyesinin ise yüzde 0,23 olduğu vurgulayarak kabaca konkordato ilan eden firmaların aslında piyasa üzerinde önemli bir sorun doğurmayacağını anlatmaya çalışmıştır. TCMB’nin yapmış olduğu çalışma rakamsal olarak yanlışsız olsa da, konkordato ilan eden firmaların alacaklıları ve bu alacaklıların binlerce çalışanı, alacaklıların tedarikçilerinin de hesaba dahil edilmesi halinde, TCMB’nin piyasa tesiri için yapmış olduğu çalışmanın aslında tam olarak konkordatodaki riski ölçmediği görülmektedir.
Diğer taraftan, konkordato ilan ederek süreksiz mühlet kararı alan borçlu sayısı; 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarına nazaran 2024 yılının 9. Ayında kimi yılları ikiye, hatta birtakım yılları üçe katlamış durumda.
2020 yılında 419, 2021 yılında 451, 2022 yılında 404, 2023 yılında 519 iken 2024’ün yalnızca birinci 9 ayında ülkemizde konkordato da süreksiz mühlet kararı alan borçlu sayısı 1187 oldu. Yani bu durumun sıkı para siyaseti ile ilgisi olmadığı tarafında bir çalışma ortaya koymak çuvala sığmayacak bir mızrağı taşımaya emsal.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) siyaset faizi oranını 2023’te yüksek enflasyona karşı 3 bin 400 baz puan artışla yüzde 8,5’ten 42,50’ye çıkardı.
2024 yılının çabucak başında faiz artışlarına devam eden Merkez Bankası’nın 21 Mart’ta siyaset faizini yüzde 50 düzeyine yükseltmesi ve banka kredilerinin BDDK kararları ile kısıtlanması, firmaların nakit akışlarında kıymetli ölçüde daralma yarattığı üzere değerli da olsa ulaşılamayan krediler sonrasında yalnızca 4 ayda 696 firma sıkı para siyaseti ve sıkı likidite şartları münasebetiyle süreksiz mühlet kararlarının süratli bir formda atmasına neden olmuştur.
Firmaların Tasfiye Edilecek Borcu 291,6 Milyar
Türkiye Bankalar Birliği datalarına nazaran; bankalar tarafından bildirimi yapılan nakdi krediler ve tasfiye olunacak alacaklar son bir yıl içinde (Temmuz 2023) 202,6 Milyar TL’den (Temmuz 2024) 291,6 Milyar TL’ye yükseldi. TBB datalarına nazaran karşılıksız çek ölçüsünde rekor sayıya ulaşıldı. 2024 yılı Ocak-Ağustos periyodunda karşılıksız çıkan çekin toplam fiyatı 102 milyar TL oldu. Merkez Bankası datalarında görülen
Eylül 2024’teki 15 Milyar TL’lik karşılıksız çek ölçüsü da bu sayıya eklendiğinde birinci 9 aydaki toplam ölçü 117 Milyara yükselmiş oldu. Olağan buna konkordato kararı alan firmaların çekleri dahil değil.
Firmalarda durum bu türlü iken vatandaşın durumu da çok farklı değil. Banka kartı ve kredi kartı harcamaları 2023 Eylül ayı prestiji ile 187 milyar TL düzeyinden tüm kısıtlamalarına karşın bu yıl 2024 Eylül ayı prestiji ile 319 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye Bankalar Birliği Risk izleme merkezi bilgilerine nazaran Ocak – Ağustos 2024 periyodunda bankalara tahsil edilmesi için bırakılan 26,8 Milyar TL fiyatındaki senet tahsil edilemeyerek protesto sürecine tabi tutuldu.
Bir öteki tabirle bankalar borçlu firmalardan 291,6 Milyar TL, Karşılıksız çek nedeniyle alacaklılar 117 Milyar TL, Protesto edilen senetler nedeniyle 26,8 Milyar TL alacaklıları tarafından tahsil edilemedi.
Tüm bu ekonomik göstergeler ışığında bir an için Merkez Bankasının hazırlamış olduğu çalışmadaki konkordato ilan eden firmaların piyasaya olan tesirinin çok az olduğunu kabul etsek dahi piyasanın mevcut kuralları içindeki kırılganlık düzeyinin oldukça yüksek olması nedeniyle, bundan sonra verilebilecek her konkordato kararının piyasa içinde yaratacağı tesir daha şiddetli bir biçimde hissedilebilecektir.